Zalew Wiślany

Zalew Wiślany to akwen morskich wód wewnętrznych. Do tego terminu jeszcze wrócę. Od południa ograniczony Wysoczyzną Elbląską od północy Mierzeją Wiślaną. Od zachodu zaś rozległe poldery Żuław Wiślanych. Część wschodnia to granica wodna z Federacją Rosyjską – na razie całkowicie zablokowana dla ruchu wodnego. Za ową granicą wody Zalewu Kaliningradzkiego i Cieśnina Piławska, umożliwiająca wyjście na Bałtyk.

Akwatorium Zalewu obejmuje obrazowo obszar mniej więcej „dwóch i pół” jezior Śniardwy, a rozciągnięcie „wzdłuż” sprawia iż do brzegu wciąż wydaje się „blisko”. Złagodzenie rygorów administracji morskiej i możliwość żeglowania jachtami śródlądowymi w połączeniu z „zakorkowaniem” jezior mazurskich spowodowała widoczny wzrost zainteresowania tym akwenem. Powierzchnia Zalewu to 382 km2 (łącznie z Zalewem Kaliningradzkim 838 km2), długość to 35,1 km (razem z Zalewem Kaliningradzkim 90,7 km). Szerokość Zalewu waha się od 6,8 km do 13 km, przy średniej głębokości 2,7 m. Im dalej na wschód, tym głębiej.

To znakomity akwen dla tych śródlądowych żeglarzy, którzy mają już dosyć pływania po śródlądziu i myślą o wyjściu na szersze wody. Zalew Wiślany to dobre przedszkole morskiej żeglugi. Spore odległości, długohalsowa żegluga. Konieczność czytania mapy i locji. Korzystanie z gps przy zamgleniu lub gorszej widoczności. Morskie oznakowanie portów i torów wodnych, pławy, światła, stawy... Wreszcie, to możliwość rejsu z pierwszym, jakże ekscytującym „nocnym” wejściem do portu.

”Morskość” Zalewu spowodowała jego wieloletnią blokadę dla żeglarzy. Śródlądowcy kiedyś nie mieli tu wstępu (przypominam – dzisiaj można tu swobodnie żeglować jachtami śródlądowymi), zaś dla żeglarzy mających jachty morskie po uporaniu się z „papierkologią” na Zalewie było zbyt ciasno, gdy obok mieli Zatokę Gdańską i Bałtyk. Duży problem stanowiła także i stanowi niewielka głębokość Zalewu, i ciągłe spłycanie portów i torów wodnych. Swobodnie się tu żegluje jachtem o zanurzeniu nie przekraczającym jednego metra. Z kolei te niewielkie głębokości przy błyskawicznej zmianie pogody powodują powstawanie krótkiej, stromej fali, która potrafi dokuczyć nawet opływanym żeglarzom.

Zalew, to także wiele lądowych atrakcji i miejsc wartych odwiedzenia – Planetarium we Fromborku, Muzeum Zalewu Wiślanego w Kątach Rybackich, piękne morskie plaże na mierzei wiślanej, dziki spacerujące w Piaskach i jedzące turystom z ręki (to zabronione i niebezpieczne), wąskotorowa kolejka, która ze Sztutowa powiezie Was do krainy Żuław Wiślanych. Oprócz portów rojnych i gwarnych jak Krynica Morska, znajdziecie tu także takie „w stylu mazurskim” – moją ulubioną przystań w Jagodnej, dziki porcik rybacki w Kątach Rybackich, czy senną, spokojną, cichą Nową Pasłękę.

Zalew Wiślany leży w centrum najdłuższego, najbardziej zróżnicowanego i dlatego najatrakcyjniejszego w Polsce szlaku wodnego z Gdańska do Iławy. Piszę to bez przesady i patosu. Do dyspozycji mamy bowiem:
- Zatokę Gdańską
- Szlaki wodne wokół Gdańska
- Pętlę Żuław – Rzeki Delty Wisły
- Zalew Wiślany i Kaliningradzki
- Kanał Elbląski
- Pojezierze Iławskie
Wszystkie te akweny opisujemy na łamach mojego portalu pomorskiszlakzeglarski.info.pl

To kilkanaście lub więcej wariantów trasy rejsu do wyboru, wiele portów gdzie można rozpocząć lub zakończyć rejs. Różnorodne akweny – od wód przybrzeżnomorskich, zatokowych, zalewowych, portowych, poprzez odcinki rzeczne i kanałowe oraz szlaki typowo śródlądowe z pięknymi i czystymi jeziorami pozwalają na wybór trasy odpowiadający naszym żeglarskim umiejętnościom a także do kolejnego „stopniowania trudności”. Na szlaku wyjątkowe budowle wodne – pochylnie, mosty zwodzone, pontonowe, obrotowe, zabytkowe śluzy. To tutaj jest Jeziorak, najdłuższe jezioro w Polsce, wyjątkowe pochylnie którymi zamiast w śluzach pokonamy różnicę poziomów wody na Kanale Elbląskim.

W latach 2009-2014 na Zalewie Wiślanym doszło do "rewolucyjnych" zmian. Przy wsparciu Unii Europejskiej zbudowano lub zmodernizowano infrastrukturę w portach  i na przystaniach w Braniewie, Nowej Pasłęce, Tolkmicku, Krynicy Morskiej, Kątach Rybackich. Inwestorami były samorządy.

Powstały nowe przystanie:
- w Osłonce, Nowej Pasłęce, Braniewie, Nadbrzeżu (aż dwie przystanie!), Kątach Rybackich (przystań Neptun - aktualizacja 2020 - obecnie to Marina Village);

Zmodernizowano przystanie istniejące lub wybudowano w nich infrastrukturę dla żeglarzy:
- w Tolkmicku, Krynicy Morskiej, Kątach Rybackich;

Na zmiany czeka wciąż port we Fromborku.

W międzyczasie pomiędzy 2014 a 2018 rokiem dokonano modernizacji, przebudowy bądź rozbudowy niektórych portów. Największe zmiany zaszły w Tolkmicku, Krynicy Morskiej, Kątach Rybackich  oraz w Ujściu a także w Piaskach. W kanale Pasłęki w Ujściu wybudowano most zwodzony, który był wiele lat nieczynny. Zmodernizowano i uregulowano ujście rzeki Pasłęki, które jednak regularnie ulega spłyceniom. Inwestorzy prywatni zmodernizowali przystanie w Suchaczu (2020) i Kątach Rybackich (dawny Barkas, następnie Neptun - obecnie Marina Village). Do Marina Village które stanowi obecnie kompleks ekskluzywnych domków-apartamentów będzie można cumować po uzgodnieniu. W Suchaczu powstała nowa przystan Marita - zlokalizowana na wschód od portu w Suchaczu. Jest to dobrze osłonięty od falowania basen w głębi lądu.

Co nowego w 2020 roku

• Przystań Suchacz zarządzana przez Roberta Wojtusiaka ze Stowarzyszenia Entuzjastów Żeglarstwa na Zalewie Wiślanym zmieniła właściciela po sezonie 2019. Obecny utrzymuje port i rozbudowuje intensywnie lądowe zaplecze.
  
• W porcie Krynica Morska został pogłębiony zamulony i zarośnięty "Stary Port". To basen portowy położony na zachód od Pirsu Pasażerskiego. Żeglarze nazywają to miejsce "Starym Portem", ponieważ przez rozbudową portu żeglarskiego po wschodniej stronie pirsu tu właśnie zlokalizowany był krynicki port. Warto dodać, że miejsce to jest jedynym, które skutecznie osłania przed falowaniem bez względu na kierunek wiatru.
• Zmieniło się oblicze przystani w Kątach Rybackich. Dawny Barkas, później Neptun to obecnie Marina Village, kompleks ekskluzywnych domków-apartamentów. Zewnętrzna keja pozostała ale czy pozowalą Wam tam zacumować? Wcześniej lepiej zapytajcie.
• Nowego operatora ma przystań Pętli Żuławskiej w porcie Kąty Rybackie
• Światło stawy Gdańsk nadal nie świeci.
• Trwają prace przy budowie Przekopu przez Mierzeję. W rejonie sztucznej wyspy wbito pale.
  W rejonie budowy sztucznej wyspy jest położony rejon zamknięty dla żeglugi.
  
• Wzdłuż zachodniego brzegu Zalewu Wiślanego rozmieszczono żółte boje wyznaczające granice akwenów zamkniętych dla żeglugi w związku z budową Przekopu Mierzei. Zasadniczo akweny ograniczone przy wschodnim brzegu stanowią pas płycizn. Ppodejścia do rzek Wisła Królewiecka, Szkarpawa i Cieplicówka są wyłączone z ograniczenia żeglugi.
  
• Planowane jest uruchomienie mostu zwodzonego usytuowanego przy ujściu Kanału Pasłęki do rzeki Pasłęki. Zwodzenie umożliwi wpływanie jachtom z postawionym  masztem przez Kanał Pasłęki i port w Ujściu do przystani Dom Rybaka i przystani żeglarskiej w Starej Pasłęce (zbudowanej w ramach Pętli Żuławskiej), w sytuacji w której ujście rzeki Pasłęki jest dla tych jachtów zbyt płytkie. Planowane jest bezpłatne otwieranie mostu trzy razy dziennie, oraz otwieranie na żądanie o każdej porze w ciągu dnia, za niewielką opłatą.
• Przystań Dom Rybaka w Starej Pasłęce
  Sprzedaż Straży Granicznej budynku hotelowo-restauracyjnego przystani Dom Rybaka w Starej Pasłęce nie była równoznaczna z likwidacją Przystani Dom Rybaka. Takie informacje przekazywało wielu wodniaków, tymczasem przystań nadal funkcjonuje i umożliwia cumowanie przy nabrzeżu (niewielka część nabrzeża wydzielona jest dla jednostek Straży Granicznej). Zaplecze lądowe, toalety i prysznice znajduje się w pawilonie kontenerowym. W bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się przystań żeglarska zbudowana w ramach projektu Pętla Żuławska. Obie przystanie zarządzane są - jak dotychczas - przez Ryszarda Dodę.
• W Osłonce powstała w miejscu pomostu dawnej niewykończonej Stanicy Wodnej Cicha Przystań Osłonka. Jej operatorem jest przedsiębiorstwo rybackie, które na miejscu prowadzi również bar rybny, wypożyczalnię łodzi wiosłowych dla wędkarzy i wynajem apartamentów.
• Nabieżniki świetlne we Fromborku i Krynicy Morskiej zostały zamienione na światła trójsektorowe. Podchodzimy w sektorze światła białego.
• Podchodząc do portu w Ujściu (kanał Pasłęki) lub do ujścia rzeki Pasłęki należy upewnić się co do aktualnych głębokości na podejściu, które mogą byc niższe niż wskazywane.

Do zobaczenia na szlakach Zalewu! Piotr Salecki
(czerwiec 2015, aktualizacja maj 2016, maj 2020, 2023, 2024)

• Opis archiwalny - aktualny do 2013 roku - tutaj