Stwórzmy spójny system funkcjonowania obiektów hydrotechnicznych

Zrozumiały i logiczny sposób funkcjonowania, wspólny "sezon", stały i sensownie dobrany takt otwarć lub otwarcia na żądanie. Tego oczekują turyści wodni od gospodarzy i obsługi obiektów hydrotechnicznych na szlaku w XXI wieku.

Koniec Mazur lat pięćdziesiątych
Współcześnie żeglujący Szkarpawą jako dobry żart przyjmują informację o tym że kiedyś przejście mostu w Drewnicy możliwe było raz na dobę! Standardową opłatą za "dodatkowe otwarcie", było kilka butelek wódki. Obecnie (w 2010 roku), most otwierany jest już 6 razy na dobę a i Panowie z obsługi wyraźnie sympatyczniejsi. W nieodległym Sobieszewie liczbę otwarć mostu  pontonowego jednak... zmniejszono, tłumacząc to wzmożonym ruchem samochodów. Zalew Wiślany, Martwa Wisła, Szkarpawa, Wisła Królewiecka czy Nogat do niedawna przypominały Mazury lat pięćdziesiątych. Mało żeglarzy, prawie żadnej infrastruktury na brzegu, pusto i cicho. Niewielki ruch wodny  stanowił wygodne alibi dla zarządców mostów i śluz. Spektakularne inwestycje w infrastrukturę dla wodniaków, które już się rozpoczęły, a których pierwszy etap zakończy się w 2012 i 2013 roku, spowodują jednak istotne zmiany. Powstaną nowe i zostaną zmodernizowane istniejące przystanie i mariny. Będzie zaplecze sanitarne, hotelowe i szkutnicze. Zelektryfikowane zostaną, ręczne dotąd napędy śluz. Przy samych śluzach i innych obiektach ustawione zostaną pomosty cumownicze. Podniesione zostaną, lub poprowadzone pod dnem, liczne linie wysokiego napięcia. Uruchomione zostaną nieczynne od wielu lat, mosty zwodzone. Powstanie również kilka zupełnie nowych, w miejsce dotychczasowych stałych mostów. Wkrótce ruszy machina promocyjna.

Wszystko to przyczyni się do zwiększonego zainteresowania regionem żeglarzy, motorowodniaków, i coraz większą rzeszę turystów wodnych pływających barkami motorowymi (tzw. hausbootami). Wielu z nich pływało już po wodach Europy Zachodniej. Zobaczyli, jak funkcjonują mosty i śluzy na rzekach i kanałach Niemiec, Holandii, Belgii czy Francji.   Tego samego będą oczekiwać na Pomorskim Szlaku Żeglarskim! Tymczasem jednak, wodniacy płynący Szkarpawą poza ścisłym sezonem zmuszeni są do wielogodzinnego oczekiwania przed zamkniętym mostem, jeśli akurat na służbie nie ma sympatycznego operatora, który zechce otworzyć most poza wyznaczoną godziną. W sezonie liczba otwarć również jest niewystarczająca i nie współgra z godzinami pracy sąsiadujących śluz. System jest niespójny, niezrozumiały i chaotyczny. Okres "sezonu" na tym samym szlaku jest  inny dla sąsiadujących ze sobą obiektów, co powoduje, że jeden z nich otwierany jest dwa razy na dobę a drugi sześć.

Jednocześnie wydłuża się sam sezon żeglugowy, współczesne jednostki coraz częściej wyposażone są w ogrzewanie i wiele innych udogodnień, pozwalających żeglować od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Czasy się zmieniły, ale organizacja pracy i funkcjonowanie śluz, mostów pontonowych, zwodzonych, obrotowych i pochylni nadal tkwi w poprzedniej epoce. Dlatego o zmianach warto pomyśleć już teraz, zanim  pojawią się przyzwyczajeni do innych, normalnych standardów żeglarze i motorowodniacy. Wrażenia z pięknego rejsu zbledną, jeśli będą przeywane wielogodzinnym oczekiwaniem przed zamkniętym mostem czy śluzą. Najwyższy czas, aby środowisko wodniackie upomniało się o zmiany!

Tytułem wstępu
Śluzy, pochylnie, mosty pontonowe, obrotowe, zwodzone niezwykle licznie występują na Pomorskim Szlaku Żeglarskim. To, co jest miłe dla oka i stanowi turystyczną atrakcję, dla żeglarzy może być utrapieniem i udręką., spowodowaną wielogodzinnym oczekiwaniem, lub koniecznością przerwania rejsu już w połowie dnia. Moja inicjatywa zmierza do wypracowania wspólnego stanowiska środowiska żeglarskiego, a następnie podjęcia wspólnych rozmów z zarządcami owych obiektów.

Celem tych rozmów będzie:

• wypracowanie spójnego i zrozumiałego dla wodniaków harmonogramu funkcjonowania tych obiektów;
  
• ustalenie sposobu powiadamiania o zmianach i awariach  (nie tylko, jak dotychczas, poprzez komunikaty na stronach zarządców obiektów);
  
• wydrukowanie ulotki informacyjnej z  mapką  i wykazem wszystkich obiektów, namiarów, godzin otwarć - choćby na bazie materiałów z tego portalu; 
  
• zapewnienie bezpieczeństwa przy niewłaściwie lub wcale nie oznakowanych obiektach,  ustawienie pław cumowniczych w miejscach, gdzie nie ma pomostów cumowniczych a  kotwice nie trzymają.
  
• wywieszenie na wszystkich obiektach informacji, gdzie wodniacy mogą składać zażalenia  i uwagi na niewłaściwą pracę obsługi - a także - pochwał za miłe i profesjonalne podejście. Może warto będzie pomyśleć o formule konkursu i nagrody ufundowanej przez kluby z regionu, dla najlepszej ekipy mostu czy śluzy.

Szlak przyjazny dla użytkowników
Żeglarze i wodniacy są obecnie coraz bardziej dominującym użytkownikiem dróg wodnych. Żegluga profesjonalna  to coraz mniejszy ułamek dawniejszych przewozów, na coraz krótszych odcinkach. Truizmem wydaje się stwierdzenie, że funkcjonowanie danego szlaku (w tym przypadku wodnego i jego urządzeń hydrotechnicznych) powinno  być dostosowane i uwzględniać potrzeby głównego użytkownika tegoż szlaku. Obecnie są nim turyści wodni, i w coraz większym stopniu - motorowi (barki motorowe typu "hausboot").

Zasadność natychmiastowych zmian mogę uzasadnić bazując na jednym z wielu przykładów.  Sprawdźmy więc, jak wyglądają na naszym szlaku godziny otwarć śluzy Przegalina w tak zwanym okresie "poza sezonem". W dni powszednie to godziny 7-15, natomiast w weekendy - śluzy są nieczynne. Mogą zostać otwarte jedynie po... wcześniejszym zamówieniu, o określonej godzinie (z wyprzedzeniem minimum 24-godzinnym). Może jest to dobre rozwiązanie dla statku białej floty, jednak z pewnością nie dla jachtu pokonującego większość szlaku bez "rozkładu jazdy",  pod żaglami. W żadnym wypadku harmonogram ten nie odzwierciedla aktualnych potrzeb turystów wodnych, dla których godziny otwarcia 10.00-18.00 w dni powszednie a także w weekendy byłyby o wiele bardziej zasadne. Nietrudno zgadnąć, że godziny 7-15 były dostosowane do pracy załóg pchaczy i barek, które obecnie na szlaku spotykamy jedynie sporadycznie.

Olbrzymie inwestycje na drogach wodnych Pomorskiego Szlaku Żeglarskiego - "Pętla Żuławska", "Rewitalizacja Kanału Elbląskiego", "Ożywienie Dróg Wodnych w Gdańsku", rozbudowa przystani w Elblągu i wiele innych działań  spowodują wzrost zainteresowania regionem już w najbliższych latach, znaczne zwiększenie liczby miejsc postojowych o wysokim standardzie i zapleczu. Rokrocznie zwiększa się liczba jednostek pływających szlakiem, a po zakończeniu wspomnianych inwestycji - wzrośnie zapewne skokowo. Do  tego wzrastającego ruchu należy przygotować, będące obecnie "wąskim gardłem" funkcjonowanie obiektów hydrotechnicznych.

Podstawowe założenia do opracowaniu systemu funkcjonowania obiektów hydrotechnicznych na Pomorskim Szlaku Żeglarskim:

• Ujednolicenie terminu "sezon" i "poza sezonem"  - w całym regionie. Jeśli to okaże się niemożliwe, przynajmniej na określonych szlakach. W chwili obecnej bywa tak, że jeden most  w na tej samej rzece ma  otwarcia "sezonowe" do 15 września a drugi też "sezonowe" do 15 października. Jeden most ma w tym czasie tylko dwa planowe otwarcia, drugi... aż sześć. Skoordynowanie tego jest absolutnie konieczne.
  
• Dopasowanie godzin otwarć mostów do czasu pracy śluz. Cóż bowiem wodniakom z tego, że śluza Przegalina czynna jest aktualnie w sezonie do godziny 19.00, skoro położony dalej most pontonowy w Sobieszewie ostatni raz otwiera się o... 19!!! Takich i podobnych sytuacji jest móstwo.
  
• Odpowiedź na pytanie, według jakich zasad określić długość "sezonu" i okres "poza sezonem".
  
• Wydłużenie czasu pracy śluz, pochylni i częstotliwości otwarć mostów w sezonie  (w tym otwarcia części obiektów "na żądanie").
  
• Zmiana godzin pracy śluz z "wcześniejszych" na "późniejsze", zwłaszcza poza sezonem (obecnie godziny 7 -15, proponowana zmiana godziny 10-18).
  
• Ułatwienie żeglugi szlakiem wodnym  Gdańsk-Elbląg i Gdańsk-Zalew Wiślany, przez Martwą Wisłę, Wisłę, Szkarpawę lub Wisłę Królewiecką, poprzez wydłużenie i odpowiednie dopasowanie godzin pracy mostów i śluz na całym szlaku. Uruchomienie otwarć mostów w Drewnicy, Rybinie i Sztutowie w systemie "na żądanie" (przy założeniu otwarć rzeczywistych nie częściej niż raz na godzinę).
• Ułatwienie żeglugi szlakiem wodnym Kanału Elbląskiego, poprzez wydłużenie czasu pracy śluz i pochylni (w sezonie).
• Natychmiastowe oznakowanie bardzo niebezpiecznych miejsc przy obiektach na szlaku, takich, jak na przykład prom na Nogacie w Kępinach.
• Ustawienie doraźnie pław cumowniczych przy obiektach, które pozbawione są nabrzeży postojowych a zwłaszcza w tych miejscach gdzie kotwiczenie jest niemożliwe (np. most pontonowy Sobieszewo).

A teraz moje konkretne propozycje - do rozważenia i dyskusji

Kiedy powinien obowiązywać "sezon"?

• Okres "sezonu": 01 czerwca-30 września.
• Okres "poza sezonem": 01 kwietnia-31 maja, 01 października-30 października.

Proponowane godziny pracy śluz w sezonie: codziennie od 09.00 do 21.00
Proponowane godziny pracy śluz poza sezonem: codziennie od 10.00 do 18.00 (może weeekendy 09.00-19.00)


Godziny otwarć mostów na Szkarpawie w sezonie

• Drewnica (most pontonowy): na żądanie, w godzinach 09.00-21.00, nie częściej niż co godzinę. 
• Rybina (most na Szkarpawie - żółty): na żądanie, w godzinach 09.00-21.00, nie częściej niż raz na godzinę.
• Rybina (most kolejki wąskotorowej) - stale otwarty, zamykany tylko na czas przejazdu pociągu.

Godziny otwarć mostów na Szkarpawie poza sezonem

• Drewnica, Rybina: na żądanie, w godzinach 10.00-18.00, nie częściej niż raz na godzinę.
• Rybina (most kolejki wąskotorowej) - stale otwarty, zamykany tylko na czas przejazdu pociągu.

Godziny otwarć mostów na Wiśle Królewieckiej w sezonie

• Rybina (most zwodzony niebieski): na żądanie, w godzinach 10.00-18.00, nie częściej niż raz na godzinę. Należy  dostosować "sezon" do proponowanego jako obowiązujący w całym regionie.
• Sztutowo (most zwodzony): na żądanie, w godzinach 10.00-18.00, nie częściej niż raz na godzinę. Należy  dostosować "sezon" do proponowanego jako obowiązujący w całym regionie.

Godziny otwarć mostów na Wiśle Królewieckiej poza sezonem

• Rybina (most zwodzony niebieski) - na żądanie w godzinach 10.00-18.00, nie częściej niż raz na godzinę. Należy  dostosować "sezon" do proponowanego jako obowiązujący w całym regionie.
• Sztutowo (most zwodzony) - na żądanie w godzinach 10.00-18.00, nie częściej niż raz na godzinę. Należy  dostosować "sezon" do proponowanego jako obowiązujący w całym regionie.

Godziny otwarć mostów na Martwej Wiśle w sezonie

• Sobieszewo, most pontonowy: 08.30, 10.00, 13.00, 17.00, 19.00, 21.00, lub gdy zbiorą się 3  jednostki. Należy  dostosować "sezon" do proponowanego jako obowiązujący w całym regionie.

Uwaga! Konieczne ustawienie boi cumowniczych dla jednostek oczekujących na otwarcie mostu - po obu stronach.

Godziny otwarć mostów na Martwej Wiśle poza sezonem

• Sobieszewo, most pontonowy: 10.00, 13.00, 17.00, 19.00, 21.00, lub gdy zbiorą się 3  jednostki. Należy  dostosować "sezon" do proponowanego jako obowiązujący w całym regionie.

Godziny funkcjonowania pochylni na Kanale Elbląskim

• w sezonie: codziennie od 08.00 do 20.00
• poza sezonem: codziennie od 09.00 do 17.00

Godziny otwarć mostów na rzece Elbląg

• Nowakowo, most pontonowy: bez zmian.

Czekam na Wasze opinie,  głos w dyskusji i uwagi
Wszystkie przedstawione wyżej propozycje zostaną rozesłane do przedstawicieli środowiska wodniackiego, drogą emailową. Do lubów, organizacji żeglarskich i firm. Oczekuję dyskusji, merytorycznych argumentów, pomysłów, poprawek, uwag a na końcu wypracowania wspólnego stanowiska. Propozycje nasze (przy wsparciu urzędów i instutycji zajmujących się rozwojem i promocją dróg wodnych), zostaną przedstawione odpowiedzialnym za obiekty hydrotechniczne. Ostatnim etapem działania będzie organizacja "roboczego" spotkania z przedstawicielami instutucji hydrotechnicznych, w celu wymiany poglądów i merytorycznej dyskusji. Czy uda się wprowadzić nowe rozwiązania i pomysły już w tym roku? Zobaczymy. Wiem natomiast na pewno, że jest to możliwe i wykonalne. Dużym problemem może się natomiast okazać przynależność poszczególnych obiektów do różnych instytucji, co utrudni ich wzajemne uzgodnienia i wspólne porozumienie. Należy jednak spróbować!

Piotr Salecki (marzec 2011)


Klknij aby obejrzeć mapkę w powiększeniu - tutaj
Na mapce nie uwzględniłem takich urządzeń jak: jazy i wrota bezpieczeństwa.

Piotr Salecki