Od redakcji Piotr Salecki, tel. 501 647 139 piotr@zalewwislany.pl |
Stronę tę stworzyłem, aby zachęcić wodniaków do pływania po największym i najbardziej zróżnicowanym szlaku wodnym w Polsce - Pomorskim Szlaku Żeglarskim. Do współredagowania strony zachęcam wszystkich, którzy chcieliby podzielić się swoimi doświadczeniami. Tym którzy już pomogli - dziękuję tutaj. Chętnie udzielę wszelkich porad. Do zobaczenia na wodzie! Ahoj! Więcej: :: redakcja :: misja :: pomagają nam |
Pochylnie to unikatowe urządzenia, za pomocą których pokonujemy różnice poziomów wody, zamiast w tradycyjnych śluzach. Statki, jachty, motorówki i kajaki pokonują różnice poziomów wody transportowane w specjalnych wozach transportowych, poruszających się na szynach. O ile dla statków czy kajaków operacja wejścia na wózek pochylni jest prosta, w przypadku jachtów i motorówek musimy bardzo uważać, aby nie uszkodzić ich poszycia.
Zacznijmy od tego, że pięć pochylni, nieco różni się od siebie, co prawda tylko szczegółami, aczkolwiek z punktu widzenia wodniaków, ważnymi. Najpierw jednak urządzeniach pochylni i ich nazewnictwie.
Pochylnia to zespół budowli hydrotechnicznych, na które składają się:
Pochylnie Kanału Elbląskiego
Wozy transportowe
Głównym i najważniejszym dla wodniaków elementem pochylni są dwa wozy transportowe, umieszczone na dwóch równoległych torowiskach. Jeden na górnym stanowisku, drugi na dolnym. Przeciągane są za pomocą stalowych lin i mijają się w połowie długości pochylni. Na wozach tych transportowane są statki, jachty - mieczowe i balastowe, motorówki i kajaki.
Każdy wóz zbudowany jest podobnie - dół wózka składa się z drewnianych belek, pomiędzy którymi są przerwy około 60-80 cm. Niektóre (zwykle dwie) belki są wyższe, niż pozostałe. O konsekwencjach tego faktu więcej dalej, przy opisie wchodzenia jachtem na wózek. Oba boki wózka, to stalowe, kratownicowe ściany, ale uwaga! ich wzmocnienia na dole nie są pionowe, tylko skośne. Gdy wpływamy jachtem na pochylnię i wózek jest pod wodą - tego nie widzimy. Na górze każdej kratownicy jest pomost z barierką i drabinkami, umożliwiającymi zejście na ziemię, podczas przejścia przez pochylnię. Na pomoście jest gong, w który uderzamy młotkiem, dając sygnał że jesteśmy gotowi do jazdy, oraz hamulec ręczny, który może być używany w razie niebezpieczeństwa czy awarii pochylni. Takie sytuacje już się zdarzały.
Prędkość wozu na pochylni jest minimalna i wynosi od 1,5 do 2,5 km na godzinę. Prędkość ta jest znacznie niższa od „oryginalnej”. Zaraz po wybudowaniu pochylni wozy poruszały się z prędkością 5,4 km na godzinę. Średni czas przejazdu przez pochylnię jest uzależniony od różnicy wysokości, długości torowiska pochylni i typu przeciąganej jednostki i wynosi (łącznie z osadzaniem jednostek na wózkach) od 15 do 30 minut.
Czas przejścia przez pochylnie
Przejście przez wszystkie pochylnie zajmuje około dwóch godzin, ale czas ten może być znacznie wydłużony, jeśli przy którejś pochylni będziemy musieli przepuszczać statki (płynące „gęsiego”, nawet trzy lub cztery), lub czekać na "zapełnienie" wózka z drugiej strony pochylni. Dawniej (przed remontem) pochylnie były czynne w wyznaczonych godzinach i jachty, które nie zdążyły na czas po prostu zostawały na noc na kanale między pochylniami. Żadne "dodatkowe opłaty" nie skutkowały.
Obecnie, od 2015 roku, wprowadzono "innowację" polegającą na tym, że chociaż pochylnie czynne są do określonej godziny, to podawana jest godzina "najpóźniejszego rozpoczęcia przejścia przez pierwszą pochylnię" od strony Ostródy lub Elbląga. Określenie to może to trochę wprowadzać w błąd. Otóż chodzi o to, że podana godzina "najpóźniejszego rozpoczęcia przejścia pochylni" umożliwia (teoretycznie) wszystkim jednostkom przejście wszystkich pochylni w tym samym dniu. Można rozpocząć przechodzenie pochylni po tej godzinie, ale najprawdopodobniej będziemy wtedy nocowali na Kanale Elbląskim pomiędzy pochylniami. 
Standardowy brzeg kanału przed pochylniami, po remoncie jest tu betonowe nabrzeże do cumowania.
Umocnione nabrzeże Kanału przy Pochylni Buczyniec (od strony Miłomłyna) - fot. Łukasz Bellwon
Przed wejściem na pochylnię:
Podczas cumowania przy brzegu kanału czynimy ostatnie przygotowania.
Od razu po wejściu na wózek:
Uwaga! Wychodzenie z wozu transportowego w trakcie jazdy wózka po pochylni jest możliwe, ale jest bardzo niebezpieczne. W takim przypadku schodzimy częściowo po drabince, która jest większość czasu zanurzona pod wodą. Jest oblepiona wodorostami, mułem, śliska i nieprzyjemna w dotyku. O pośliźnięcie i wypadek nietrudno, a wóz transportowy nie zatrzyma się w miejscu. Dlatego pamiętajmy - z jachtu wchodzimy/schodzimy po przejściu pochylni, już przy brzegu kanału.
Wszystkim płynącym pochylniami po raz pierwszy, polecam zacumowanie i obejrzenie z lądu całej przeprawy. Nie będzie także przesadą "wproszenie się" na pokład innego jachtu, z bardziej doświadczoną załogą i przejście jeden raz całej przeprawy, z możliwością obserwacji z pokładu czyjegoś jachtu czy wózka całego procesu. Mimo pozornej prostoty całej operacji, diabeł tkwi w szczegółach.
Wjeżdżamy na wózek
Podpływamy do pochylni. Na środku kanału znajduje się cokół filaru koła transportowego, rozdzielający podejście do dwóch wozów transportowych. Jest osłonięty ochronnymi kierownicami. Na cokole widzimy wielką strzałkę. Wbrew pozorom nie wskazuje nam ona (jak myślą niektórzy), w którą stronę, na który wózek mamy wpłynąć. Jest to po prostu... wodowskaz. Jeśli mamy szczęście i nie musimy przepuszczać mających pierwszeństwo statków białej floty, wpływamy na zatopiony w wodzie wózek. A właściwie wpływamy pomiędzy dwa, wystające z wody pomosty, bo tylko tyle na razie widzimy.
Manewry przeprowadzamy z minimalną prędkością. Przeszkadzają nam w tym momencie wyloty kanałów obiegowych, które odprowadzają wodę napędzającą koło zamachowe pochylni. Wylot owych kanałów znajdują się w pobliżu wózków. Powstający przez to silny poprzeczny prąd wody może utrudnić sterowanie i spowodować boczny dryf. Zdenerwowanie na samym początku przeprawy murowane, więc by tego uniknąć, lepiej weźmy to pod uwagę. Dotyczy to przede wszystkim pochylni Jelenie, czwartej od Ostródy i drugiej od Elbląga. W miarę możliwości starajmy się wchodzić na prawy wózek patrząc od dołu lub lewy od góry. Podczas remontu Kanału Elbląskiego wybudowano wprawdzie osłony wylotów kanałów obiegowych, ale jak informują żeglarze, którzy już kanałem przepłynęli, przyniosło to niewielką poprawę. A więc uważajmy.
Ustawienie jachtu na wózku pochylni jest uzależnione od liczby jachtów. Maksymalnie mogą wpłynąć na wózek trzy średniej długości jachty (do 6,5-7 metrów), lub dwa większe (8 metrów). Statki przeprawiają się pojedynczo.
Przy ustawianiu jachtu należy wziąć pod uwagę, że wózek jest dłuższy, niż widoczne nad wodą pomosty. Czyli dół wózka - złożony z drewnianych belek (na których osiadają dna naszych jachtów) wystaje na około 1,5 metra lub więcej z przodu i z tyłu wózka. Ma to znaczenie, jeśli na wózek wchodzi maksymalna liczba 3 jachtów. Ustawiamy się zwykle następująco: pierwszy jacht wpływa i cumuje do prawego pomostu, „wychylając” dziób o wspomniane 1,5 metra dalej niż pomost, środkowy jacht cumuje z drugiej strony wózka, do lewego pomostu a ostatni jacht znowu do prawego pomostu, z rufą wystającą z tyłu wózka. Czasami jachty nieco „zachodzą” na siebie.
Kiedy już nasz jacht wpłynie na wóz transportowy, na pomost wychodzi najlepiej dwuosobowy desant, dwie osoby zostają na pokładzie jachtu. Jedna osoba do szpringu dziobowego, druga osoba do szpringu rufowego. Załoga na pokładzie będzie odpychać burtę jachtu od boku wózka. Wprawione załogi na mniejszych jachtach przechodzą pochylnie nawet i w dwuosobowym składzie. Są również zwolennicy ustawiania jachtu na cumach. Jest to możliwe, gdy jacht znajduje się centralnie na środku pochylni, jednak gdy jacht „wystaje” za pomost dziobem lub rufą, nie jest to możliwe.
Jacht balastowy klasy Carter 30 na pochylni o standardowej wysokości ścian bocznych - fot. Ciara, Paweł, Halinka, Marek (zagle.ostroda.pl)
Jacht balastowy klasy Carter 30 na pochylni z wysokimi ścianami bocznymi (duża różnica poziomu) - fot. Ciara, Paweł, Halinka, Marek (zagle.ostroda.pl)
Jachtem po lądzie
Gdy wózek ruszy, jacht początkowo zostanie „w miejscu”, chcąc nam uciec do tyłu, musimy więc przytrzymać go odpowiednim szpringiem lub cumą. Zabezpieczająco okręcamy je wokół barierek ochronnych pomostu, tak aby móc je natychmiast poluzować w razie potrzeby. Nawet jeśli mamy w załodze jakiegoś Mariusza P...
Jacht płynie razem z wózkiem, a po chwili, gdy wózek zaczyna wynurzać się z wody, powoli osiada na wózku - osoby na pomoście muszą wtedy odpowiednio szybko luzować cumy, jak w śluzie. Jeśli zrobią to za szybko - jacht „ucieknie” i może wpaść na inne jachty (lub na przykład zaklinować top masztu o kosz kolejnego jachtu), jeśli zbyt wolno - zawiśniemy na cumach. Pozostała część załogi zostaje na jachcie i będzie odpychać jacht od bocznych ścian wózka, tak, by osiadając na dnie był w miarę równo oparty. Pamiętamy, że część metalowych wzmocnień ścian bocznych skierowana jest skośnie ku środkowi, a widać to dopiero w momencie wynurzania się wózka. Synchronizacja tych czynności (operowania linami z pomostu pochylni i odpychania jachtu od bocznej ściany wózka) wymaga pewnej wprawy. Ten moment to najbardziej stresująca i nerwowa chwila całej przeprawy, zwłaszcza jeśli płyniemy pierwszy raz.
Jacht osiada od metra do trzech metrów niżej. Największa różnica poziomów, jest na pierwszej i ostatniej pochylni (Buczyniec i Całuny), co może nas bardzo zaskoczyć. Na "środkowych" pochylniach osoby siedzące na pomoście wózka prawie dotykają pokładu jachtu nogami, co daje większą kontrolę nad całą operacją.
Załoga stara się nie poruszać na pokładzie, by nie spowodować „wahnięcia” jachtu. Jacht mieczowy osiada równo, nieco gorzej mają jachty balastowo-mieczowe, gdyż one najbardziej narażone są na „położenie się” na pochylni. Opierają się bowiem na kilu i ukośnych metalowych wzmocnieniach burty wózka. Wystarczy, iż ktoś na pokładzie przejdzie na drugą burtę i... Zdarzają się także jachty mieczowe, w których miecz nie chowa się do końca w skrzyni mieczowej. Dlatego wpływając jachtem mieczowym na wózek upewnijmy się wcześniej, że cały miecz chowa się w skrzyni mieczowej. Oparcie całego ciężaru jachtu na wystającym mieczu, zwłaszcza przy bocznym pochyleniu, może spowodować rozmaite konsekwencje. Mnie samemu przytrafiło się to już kilka razy i nie jest to przyjemne uczucie. „Położenie” jachtu to jednak nie tragedia, wraz z wpływaniem wózka na wodę podniesie się (znowu pracujemy cumami!). Oczywiście, przy niefortunnym zbiegu okoliczności laminat może zostać uszkodzony.
Pochylnia Buczyniec - z dwóch jachtów na pochylni pierwszy się "położył" - fot. P. Bartoszyński
W marcu 2011 napisał do mnie pan Ryszard, właściciel jachtu na powyższym zdjęciu: Na powyższym zdjęciu figuruje jeden z moich poprzednich jachtów wraz z moją skromna osobą i żoną. To ten jacht, który "się położył" na wózku pochylni, niebiesko biały pokład, nietypowa Sasanka 620 z dość głębokim falszkilem, w którym chował się uchylny metalowy miecz typu scyzoryk. Prostuję podaną w opisie sfotografowanej sytuacji informację, jacht nie położył się, myśmy go z żoną intencjonalnie dziesiątki razy kładli na wózkach. Jacht był do tego zawsze wcześniej przygotowywany, maszt solidnie mocowany, takielunek stały umocowany, pokład sklarowany, wnętrze kabiny przygotowane. Po kilku próbach ze stawianiem tego jachtu na dość wysokim falszkilu na wózkach, okazało się, że właśnie taki sposób przeprawy z kładzeniem jachtu na burcie jest najłatwiejszy, optymalny i w 100 procentach bezpieczny i do wykonania przez 2 osoby. Jacht leżał właściwie nie na burcie, a jeszcze na podwodnej części, delikatnie poniżej linii wodnej, przez całe lata właściwie zero zarysowań na oliwskiej twardej antyporostówce. Żadnych uszkodzeń, cały proces przechylania i kładzenia jachtu na bok przebiegał raczej łagodnie i do spokojnego opanowania prze 2 osoby dwiema cumami i widocznym na zdjęciu wiosłem pychówą o dł. 3m. 
Jacht który "położył" się na pochylni - fot. Łukasz Bellwon
Motorówka całkowicie wywrócona na pochylni. Podczas wpływania do Kanału sytuację udalo się uratować - fot. Emil Jarosławski
Niestety, nie wszystkie belki na dnie wózka są „równe”, niektóre wystają ponad poziom. Trafienie taką belką na słabe miejsce w dnie naszego jachtu albo na przykład śrubę silnika, którego nie wyjęliśmy ze studzienki, może spowodować przykre następstwa. Dlatego doświadczeni żeglarze płynący kanałem, mający jachty ze sterem głębinowym czy innymi elementami pod dnem w okolicy rufy, ustawiają się na końcu pochylni, tak by rufa "wisiała" w powietrzu. Należy jednak uważać, szczególnie jeśli nie mamy doświadczenia! Dlatego właśnie, gdy płyniemy po raz pierwszy, lepiej wcześniej się przyjrzeć...
Po ustawieniu wszystkich jachtów na wózku uderzamy młotkiem w gong i czekamy na pierwsze przejście... Przy piątej pochylni będziemy uważać się już za starych fachowców i będziemy nieco... znudzeni. Gdy wózek dociera do drugiego końca pochylni, operacje z jachtem powtarzamy oczywiście w odwrotnej kolejności.
Odradzam schodzenie z wózka w trakcie przeprawy. Drabinki i elementy zanurzane w wodzie są bardzo śliskie, porośnięte glonami i oblepione roślinnością wodną. Fotografa wysadzamy przed wpłynieciem na wozek.
Opłaty za pochylnie
Za przejazd przez wszystkie pięć pochylni płacimy 36,20 zł operatorowi przy pierwszej z nich.
Pochylnie czynne są:
W 2015 roku nastąpiło wydłużenie czasu sezonu nawigacyjnego do października a także czasu pracy pochylni - do godziny 18.00 w sezonie. Ponieważ czas przejścia trzech pochylnie wynosi około trzech godzin, obsługi skrajnych pochylni wpuszczają na wóżki jachty rozpoczynające przeprawę "w dół" lub "w górę" najpóźniej o godzinie 15.00. Ma to na celu umożliwienie - przynajmniej w teorii - przejścia wszystkich pochylni po rozpoczęciu przeprawy. Intensywna zieleń blokująca śruby jachtów, spłycenia i przeszkody podwodne mogą jednak znacznie wydłużyć czas płynięcia odcinkami kanałowymi.
W 2016 roku pochylnie po raz pierwszy w historii kanału - mają różne godziny pracy. Buczyniec i Kąty czynne są dłużej, niż pozostałe.
Remont pochylni i Kanału Elbląskiego
Rozpoczął się jesienią 2012 roku i spowodował zamknięcie Kanału Elbląskiego na sezon nawigacyjny 2013 i 2014. Ponowne otwarcie Kanału nastąpiło wiosną 2015 roku. Więcej o remoncie - tutaj
Warto przeczytać:
Piotr Salecki (styczeń 2010, aktualizacja lipiec 2015, aktualizacja maj 2016)
Odpowiedzi
Dodaj nową odpowiedź