Wyspy i kępy Jezioraka - wersja archiwalna

Wersja archiwalna z lat 2010-2012

• Aktualna wersja artykuł jest tutaj

Wyspy i kępy Jezioraka
Jeziorak wyróżnia się nie tylko tym, że jest najdłuższym jeziorem w Polsce a w dodatku jednym z największych. Występuje na nim także największa liczba wysp, wysepek i kęp. Według mapki jest ich 18 (nie licząc wysepek na jeziorze Płaskim czy Ewingi). Na Jezioraku jest także największa śródlądowa wyspa w Polsce - Wielka Żuława. Na wyspie w latach siedemdziesiątych kręcono film "Gniazdo", o początkach państwa polskiego na podstawie losów Mieszka I z okresu Bitwy Pod Cedynią. Dla potrzeb filmu na wyspie powstały zabudowania warownego grodu. Zbudowano także most (dziś już nie istnieje), łączący Wielką Żuławę z Żuławką i następnie zachodnim brzegiem jeziora.


Duży Gierczak - przy pomoście statek asenizacyjny, serwisujący toalety i odbierający śmieci - fot. Joanna Pazderska

Cieśnina pomiędzy wyspami Mały i Duży Gierczak - fot. Joanna Pazderska

Wyspa a kępa
Najpierw dygresja na temat pojęcia wyspa i kępa. Aby odróżnić wyspy od niewielkich, podmokłych skrawków lądu wystających nad wodę, przyjąłem dla nich określenie kępa. Najczęściej kępy są pozbawione drzew lub porośnięte kilkoma drzewkami, choć nie jest to regułą. Kępa jest często tak mała, że nie widać jej spomiędzy otaczających ją trzcin. Niestety, chcąc wprowadzić jednoznaczny podział trochę też go skomplikowałem, gdyż kilka całkiem sporych wysp ma w nazwie słowo kępa... Chętnie wysłucham uwag Czytelników odnośnie przyjętych założeń (podziału na wyspy i kępy). Może ktoś będzie miał pomysł na inne nazwy, lub inne kryteria podziału?

Bardzo wiele wysp ma więcej niż jedną nazwę, rekordzistka ma ich aż cztery. Ten typowy dla wód i miejscowości na  Pomorskim Szlaku Żeglarskim stan występuje z wielu względów: po pierwsze: tłumaczenia wprost nazw niemieckich na język polski a potem wprowadzania innej, wymyślonej polskiej nazwy, po drugie: wprowadzania nazw na nienazwane wyspy przez mieszkańców, turystów lub dziennikarzy którzy potem rozpowszechniają je w internecie, po trzecie: ze względu na lansowanie nowej nazwy przez lokalne władze, organizacje turystyczne lub firmy. Przykładem tej ostatniej sytuacji jest Kanał Elbląski, niemal powszechnie teraz nazywany Ostródzko-Elbląskim lub Elbląsko-Ostródzkim.

Ciekawostką jeśli chodzi o nazwy jest także i to, że Wyspa Bukowiec i Półwysep Bukowiec - choć na Jezioraku - nie są położone w bezpośredniej bliskości.

Do dwóch wysp - Bukowiec i Czaplak, można się dostać od strony lądu.  Na Bukowiec prowadzi solidna grobla, powodująca, iż pole namiotowe na wyspie jest nawiedzane przez tłumy turystów. Na Czaplak można dostać się  przez płyciznę (bród). Nie wiadomo, czy to pozostałość po dawnej grobli, obecnie zapadniętej i podtopionej, czy jest to po prostu bród. "Na kołach" można przejechać na Czaplak jedynie na traktorze, przy niskim stanie wody. Ciekawostką jest fakt, iż wyspę można, po podniesieniu miecza, przepłynąć dookoła jachtem, przez wąski przesmyk w trzcinach. Na mapie miejsce to oznaczone jest cyfrą 1 w czerwonym kółku i stanowi jedno z ciekawych miejsc na Jezioraku. 

Najbardziej znaną wyspą jest Wielka Żuława, która położona jest tuż przy Iławie. Na wyspę kursuje prom, przewożący ludzi i samochody. Na Wielkiej Żuławie są ośrodki wypoczynkowe a ostatnio mówi się o planach dzierżawy wyspy i zbudowania tam luksusowych kompleksów wypoczynkowych.

Rybackie Kępy choć słowo kępa mają w nazwie są całkiem sporymi wyspami - fot. Joanna Pazderska

Wyspa Kępka w Zatoce Rudnia... - fot. Joanna Pazderska


...i bezimienne kępy, a właściwie nawet malutkie "kępki" w Zatoce Rudnia - fot. Joanna Pazderska

Kobiecy Ostrów - fot. Joanna Pazderska

Wyspa Polajńska (od miejscowości Polajny). Ze względu na trudną wymowę, jej nazwa jest często przekręcana. Fot. Joanna Pazderska

Kuklina. Według przyjętych przeze mnie założeń to kępa - fot. Joanna Pazderska

Najważniejsze i najbardziej znane wyspy
to Wielka Żuława (Wielki Ostrów), Mała Żuława (Mała Żuławka, Wyspa Miłości), Bukowiec, Lipowiec, Wyspy Gierczak, Łąkowa (Zielony Ostrów), Czaplak.

Czaplak - użytek ekologiczny
Wyspa Czaplak jest objęta częściową ochroną jako użytek ekologiczny. Teren wyspy jest również własnością prywatną.

Pomosty unijne
Dostępność do wysp ułatwiły żeglarzom tak zwane "pomosty unijne" - kilkanaście postawionych na Jezioraku pomostów pływających, przy których na brzegu zlokalizowano śmietniki, wc a w niektórych miejscach także prysznice. Pomiędzy tymi miejscami regularnie krąży statek-śmieciarka, którego obsługa dba o czystość i bieżącą konserwację tych miejsc.

MAPA WERSJA PIERWSZA

Mapa w dużej rodzielczości - tutaj

MAPA WERSJA DRUGA (ZAKTUALIZOWANA)


Prośba o weryfikację!
Do żeglujących po Jezioraku, znawców akwenu, zwracam się z prośbą o weryfikację informacji zamieszczonych na mapie. Może znacie nazwy wysp które na mapie ich nie mają, gdyż nie udało mi się tego ustalić. Może zasugerujecie jakieś poprawki i uzupełnienia? Może jakieś wyspy pominąłem? Chętnie zamieszczę również Wasze informacje, zdjęcia, porady dla innych żeglarzy, wspomnienia z rejsów.

Moje wątpliwości i pytania (sezon 2010-2012):

• Rybackie Kępy - na kilku mapach widziałem więcej "kęp" niż jest na mapie wyżej.
  Odpowiedź: Są w sumie 4. Dziękuję za pomoc Michałowi064.
• nazwa wyspy Poljańska. Spotkałem się też z nazwą Polajńska. Która jest właściwa? Wydaje mi się że właśnie ta druga, od miejscowości Polajny?
  Odpowiedź: Właściwa nazwa wyspy Polajńska, od nazwy miejscowości Polajny. Dziękuję Przemkowi Modrzyńskiemu.
  
• Którą z wysp nazywano Krowią (Krowianką)?.
  Odpowiedź: To wyspa Łąkowa - dziękuję za pomoc Wusi.
• Jak nazywa się wyspa na jeziorze Ewingi?
• Czy wyspa zaznaczona na jeziorze Płaskim, na zachód od Półwyspu Bukowiec, istnieje w rzeczywistości? Jaką ma nazwę? (wątpliwości mam o tyle, że nie ma jej na mapach satelitarnych a jest na kilku tradycyjnych)
• Dowiedziałem się, że wysepka/kępa? na wysokości Jezierzyc nazywana jest "Wyspą Księdza". Czy tak jest w istocie i jaka jest geneza tej nazwy?
  

Dziękuję za pomoc, uzupełnienia, ciekawe informacje i zdjęcia:
Joannie Pazderskiej (Aucubie), Jaromirowi Rowińskiemu, Radosławowi Kamrowskiemu (Macy), M.mmm, Leszkowi Trawczyńskiemu, Michałowi Opalińskiemu, Michałowi Wesołowskiemu (michalo604), Kazimierzowi Skrodzkiemu, Wusi, Przemkowi Modrzyńskiemu.

Piotr Salecki (maj-wrzesień 2011, styczeń 2012)